بررسی الگوی توزیع شوری خاک در سامانه های آبیاری سطحی و بارانی تحت تیمارهای مختلف شوری آب و شبیه سازی آن با استفاده از نرم افزار hydrus-1d

به منظور بررسی الگوی توزیع شوری خاک تحت کشت در سامانه های آبیاری سطحی و بارانی و شبیه سازی آن توسط مدلhydrus-1d پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه چمران اهواز صورت گرفت. بدین منظور ذرت هیبرید سینگل کراس 704 تحت دو سیستم آبیاری بارانی و سطحی در تابستان سال 1391 کشت گردید. سیستم آبیاری بارانی شامل دو خط لترال موازی است و آب رودخانه کارون از یک لترال و آب با شوری پنج دسی زیمنس از لترال مقابل پخش می شد. فاصله دو خط لترال به پنج قسمت مساوی (پنج سطح شوری s1، s2، s3، s4 و s5 ) در سه تکرار تقسیم شد. در سیستم آبیاری سطحی (جویچه ای) زمین به پانزده کرت (پنج تیمار شوری در سه تکرار) تقسیم بندی گردید. مقدار آب آبیاری نیز بر اساس میزان کمبود رطوبت خاک نسبت به ظرفیت زراعی تعیین شد. اعمال تیمارهای شوری بعد از مرحله سه برگی شدن گیاهان انجام گردید. نمونه برداری ها از خاک در چهار مرحله طی فصل کشت و در چهار عمق (30-0، 60-30، 90-60 و 120-90) سانتی متر صورت گرفت و میزان شوری عصاره اشباع آن ها مشخص گردید. پس از انجام بررسی های آماری نتایج نشان داد در هر دو سیستم آبیاری بارانی و سطحی به مرور زمان به شوری خاک در هر عمق افزورده شد و بیشترین میزان شوری مربوط به لایه 30-0 بود. در کلیه تیمارها میزان شوری در امتداد عمق کاهش می یافت. در سیستم آبیاری بارانی الگوی توزیع شوری در خاک بین تیمارهای شوری علاوه بر میزان شوری به یکنواختی پاشش آبپاش ها نیز بستگی داشت. متوسط شوری در لایه 30-0 در آبیاری بارانی کمتر از آبیاری سطحی، در لایه 60-30 در هر دو یکسان و در لایه های 90-60 و 120-90 در آبیاری بارانی بیشتر از سطحی بوده است. نتایج دور سوم نمونه برداری ها توسط مدل hydrus-1d شبیه سازی گردید. با توجه به ضرایب همبستگی حاصله، این مدل در هر دو سیستم آبیاری، شوری پروفیل خاک را در تمامی تیمارها به نحو نسبتا مطلوبی شبیه سازی نمود. در سیستم آبیاری بارانی شوری خاک در تمامی لایه ها با ضریب همبستگی بالایی تخمین زده شد اما در سیستم آبیاری سطحی بهترین شبیه سازی مربوط به لایه 30-0 بوده و با افزایش عمق از دقت مدل کاسته شد. این مدل به طور کلی میزان شوری را کمتر از مقدار واقعی برآورد کرده است.